Chàng Ngây Thơ

Từ khi ra đời, Candide hay chủ nghĩa lạc quan (Candide ou l’optimisme) đã gắn liền với tên tuổi của Voltaire và trở thành một trong những tác phẩm kinh điển cả về văn chương lẫn triết học. Candide luôn có mặt trong tất cả các tuyển tập tác phẩm văn xuôi của Voltaire. Bên cạnh Zadig, Memnon, Micromégas, đây là tác phẩm lừng danh nhất của ông, được đánh giá là tác phẩm văn chương giàu tính triết học nhất mà Voltaire từng viết. Tuyển tập tác phẩm gần đây nhất của tủ sách La Pléiade, được tập hợp dưới cái tên “Romans et contes” (tiểu thuyết và truyện) có 26 tác phẩm, thì Candide được xếp thứ 11, nghĩa là ở vào khoảng giữa, và cũng thường được coi là được viết vào giai đoạn Voltaire đạt đến đỉnh cao của tài năng. Tác phẩm được viết để trả lời cho triết thuyết của Rousseau về Thượng đế và nhất là để phản đối chủ trương của triết gia Leibniz. Câu chuyện bắt đầu với chàng trai trẻ Candide, sống một cuộc sống sung sướng trong một nơi hoàn hảo như thiên đường và được truyền bá tinh thần lạc quan bởi Giáo sư Pangloss (đại diện cho Leibniz). Tác phẩm mô tả sự chấm dứt đột ngột của lối sống này, kéo theo đó là sự vỡ mộng dần dần và đau đớn của Candide khi anh chứng kiến và trải qua những gian khổ lớn lao trên thế giới. Voltaire kết thúc câu chuyện với Candide tin tưởng vào nguyên tắc rằng "chúng ta phải chăm sóc khu vườn của mình", thay cho tư tưởng Leibniz rằng thế giới này là "tốt nhất trong tất cả các thế giới" rồi, và mọi thứ đang diễn ra cũng đều là "tốt nhất có thể". Chống đối một lý thuyết trừu tượng hão huyền, Voltaire đề xuất một hoạt động cho sự vận hành của loài người: chủ động thay đổi thế giới của chúng ta. Quan điểm này được thuật lại bằng những cuộc phiêu lưu thú vị của Candide, cùng sự chối tai khôi hài và lúc nào cũng thấm đượm sự mỉa mai, trào lộng.