Dạ Đàm Tuỳ Lục

Thành công từ tác phẩm kinh điển Liêu Trai Chí Dị vào cuối thời Minh, đầu thời Thanh đã tạo nên một trào lưu sáng tác tiểu thuyết mạnh mẽ và rộng khắp Trung Hoa. Dạ Đàm Tuỳ Lục của Hòa Bang Ngạch chính là một trong những cuốn sách nổi bật được ra đời trong thời kỳ ấy, cũng lấy chuyện ma mị, quỷ quái để kể dòng thời sự nhân gian. Dạ Đàm Tùy Lục được in lần đầu năm 1779. Trong lời tựa tự viết cho tác phẩm, Hòa Bang Ngạch nói cuốn sách này là “sách chí quái”, “chẳng phải chuyện kỳ quái sẽ chẳng biên chép”, “người đời mắt chưa từng nhìn thấy, tai chưa từng nghe thấy, đến khi nhìn thấy nghe thấy rồi, chẳng mấy kẻ không cho là quái lạ”, “nói chuyện hư vô còn hơn nói chuyện thời sự”. Thế giới trong Dạ Đàm Tuỳ Lục đen tối, xấu xa và lạnh lẽo, không hề mơ mộng, đẹp đẽ như phong cách của Liêu Trai Chí Dị. Cùng là nói chuyện hồ ly ma quỷ, nhưng sự truy cầu mạnh mẽ, trong sáng đối với chủ nghĩa lãng mạn trong Liêu Trai, đã trở nên ảm đạm, thê lương trong Dạ Đàm. Thay vào đó là những ý tứ của một chủ nghĩa hiện thực dữ dằn và đau thương. Tuy vậy, tác giả không cho rằng chuyện thế gian có điều gì khó hiểu, “bất cứ việc gì cũng có cái lý của nó, lý đã có rồi, thì quái sao còn có nữa?”. Dạ Đàm Tùy Lục tưởng như lời ông nói chuyện “chơi” mà lại chính là đang bàn luận thời sự. Câu nói “tắt đèn kể chuyện ma quỷ, dưới trăng đàm luận hồ ly” đã thể hiện rõ ý tứ này.