Nền Dân Trị Mỹ

Năm 1831, Alexis de Tocqueville, một trí thức và quý tộc Pháp mới 25 tuổi được chính phủ Pháp cử sang Mỹ để tìm hiểu về quốc gia non trẻ này. Ba năm sau chuyến du khảo chín tháng này, Tocqueville cho ra đời cuốn “De la démocratie en Amérique” - Nền Dân Trị Mỹ, một tác phẩm kinh điển và tới giờ vẫn quan trọng hàng đầu trong ngành chính trị học. Cuốn sách được tôn thờ là một thứ "tôn giáo chính trị". Tác giả tuy là một người Pháp, nhưng được xem là đã hiểu nước Mỹ hơn cả người Mỹ. Tác phẩm thể hiện những nghiên cứu sâu sắc về nền dân trị. Tocqueville không tin rằng bản thân nền dân trị có thể giải quyết được hết mọi vấn đề. Ở đây, ông thấy cả mặt sáng lẫn mặt tối, thấy thách thức, nguy cơ lẫn cơ hội. Theo ông, nền dân trị hứa hẹn được những gì cho tương lai là tùy thuộc vào yếu tố quyết định: tinh thần trách nhiệm của các công dân đối với cộng đồng. Từ đó, ông đặt ra hàng loạt vấn đề còn nóng bỏng tính thời sự như: Nên mạnh dạn thực hiện nền dân trị đến đâu? Làm sao hợp nhất sự tham gia của toàn dân với thể chế chính trị đại diện? Xã hội hiện đại đứng trước nguy cơ nào khi sự thờ ơ, tính phi chính trị và xu hướng quay trở về với cuộc sống riêng tư ngày càng gia tăng trong người dân? Làm thế nào có thể cân đối mối quan hệ giữa nhà nước và kinh tế, giữa cá nhân và xã hội,... Để hạn chế quyền lực của nhà nước và bảo đảm tự do cá nhân, Tocqueville đề xuất xây dựng “các quyền lực trung gian” giữa nhà nước và nhân dân với “nhiều khôn ngoan, hiểu biết và năng lực”. Các quyền lực trung gian này không phải là gì khác mà chính là sức mạnh tổng hợp của những hội đoàn, của báo chí và nền tư pháp. Chúng là thành trì để bảo vệ việc tham gia của nhân dân vào công việc chung và là môi trường để rèn luyện tinh thần tự do cho công dân. Đây chính là nền tảng vững chắc của nền dân chủ Mỹ.