Một Chiến Dịch Ở Bắc Kỳ

Xứ Bắc Kỳ nhiệt đới luôn có sức hấp dẫn kỳ lạ với tính cách ưa chinh phục khám phá của người Pháp. Và Charles-Édouard Hocquard không phải ngoại lệ. Ông đã tham gia chiến dịch Bắc Kỳ với tư cách bác sĩ quân y từ năm 1884 đến 1886. Bên cạnh đó, ông còn là một nhiếp ảnh gia không chuyên, và trong chiến dịch này đã thực hiện điều mà ngày nay ta gọi là phóng sự ảnh về cuộc phiêu lưu của ông ở Bắc Kỳ. Một Chiến Dịch Ở Bắc Kỳ là bản tường trình cá nhân về một chiến dịch quân sự được Pháp tiến hành từ 1883 đến 1886, nhằm mục đích thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kỳ. Ban đầu, câu chuyện Hocquard viết được in trên tạp chí Le Tour du Monde (Vòng quanh Thế giới) thành 5 phần dài với nhan đề “30 tháng ở Bắc Kỳ”. Tác phẩm được xuất bản dưới dạng sách ở Pháp vào năm 1892, thuật lại chuyến đi của bác sĩ Hocquard từ lúc ông rời cảng Toulon ngày 11/1/1884 đến khi ông hồi hương vào ngày 19/4/1886. Trong hơn 2 năm ở Việt Nam, Hocquard trải qua 10 tháng ở Hà Nội, từ đó viết nên một nguồn tư liệu quan trọng về thành phố này. Hocquard dành nhiều thời gian cho việc tường thuật lại các quan sát thực địa của mình, vì vậy, ta có thể đọc được qua tác phẩm này một câu chuyện lịch sử và dân tộc học, miêu tả địa lý tự nhiên và địa lý nhân văn miền Bắc Việt Nam cuối thế kỷ 19. Việc miêu tả chặt chẽ và vô cùng chi tiết ấy cho thấy rõ một Việt Nam còn ít chịu ảnh hưởng phương Tây cả về kiến trúc lẫn lối sống, vẻ bề ngoài và tinh thần của người dân. Một Chiến Dịch Ở Bắc Kỳ bao gồm 247 tranh khắc và 2 bản đồ, mô tả sắc nét cảnh quan, con người cùng những tập tục của người dân ở vùng đất mà tác giả đã khám phá trong quá trình tham gia một số trận đánh thuộc chiến dịch Bắc Kỳ của quân đội Pháp. Vì vậy, ngoài giá trị đem đến góc nhìn chân thực và mới mẻ về vùng đất thuộc địa này cho người Pháp khi ấy, Một Chiến Dịch Ở Bắc Kỳ còn mang tới cho người đọc hôm nay những sử liệu quý báu về đời sống người dân Bắc Kỳ trong giai đoạn chiến tranh Pháp - Thanh cuối thế kỷ 19, đặc biệt ở khía cạnh hình ảnh.